.htaccess Dosyası Nedir? Nasıl Kullanılır?

Web sunucunuzu özelleştirmek için birçok yöntem bulunsa da bunlar arasında en basiti, htaccess kullanmaktır. Sunucunuzda yer alan bu gizli dosyayı görüntüleyerek bir dizi kişiselleştirme işlemini hızlı ve kolay bir şekilde gerçekleştirebilirsiniz. Bugünkü makalede, bu dosya hakkında bilmek isteyebileceğiniz çeşitli sorulara cevap vermek istiyoruz. Öncelikle “.htaccess dosyası nedir ve nasıl kullanılır?” sorusuna yanıt vereceğiz. Daha sonra, eğer henüz bu dosyanın bilgisayarınızın hangi kısmında olduğunu öğrenmediyseniz, merak etmeyin: Aşağıda bahsedeceğimiz birkaç adımla htaccess dosyanızı görüntüleyebileceksiniz. Elbette ihtiyacınıza göre birden fazla .htaccess kullanmak isteyebilirsiniz. Peki, bu mümkün mü? Bu sorunun cevabını dikkat etmeniz gereken noktalarla birlikte size vermeye çalışacağız. Son olarak SSL ve 301 gibi HTTPS yönlendirmeleri .htaccess dosyası ile nasıl yapacağınızdan ve var olan dosyanın nasıl düzenlenebileceğinden bahsedeceğiz. Hazırsanız, başlayalım.

.htaccess Dosyası Nedir?

“.htaccess dosyası nasıl kullanılır?” sorusuna geçmeden önce bu dosyanın tam olarak ne anlama geldiği hakkında size bilgi vermek istiyoruz. .htaccess dosyası (Hypertext Access), Apache gibi web sunucularında kullanılan bir yapılandırma dosyasıdır. Bu dosya, web sitenizin ayarlarını değiştirmenizi, yetkilendirme işlemleri yapmanızı ve erişim kontrolünü yönetmenizi sağlar. Diğer bir deyişle, .htaccess sayesinde web sitenizde bir dizi ayar ve düzenleme yapabilirsiniz. Günün sonunda da web sunucunuza belirli direktifleri tanımlayarak web sitenizi, ihtiyaçlarınız doğrultusunda özelleştirebilirsiniz.

.htaccess Dosyası ile Neler Yapılabilir?

.htaccess dosyası, web sunucularında kullanılan güçlü bir yapılandırma dosyasıdır. Bu dosya, web sitenizin davranışını özelleştirmenize ve kontrol etmenize olanak tanır. Ancak bu dosya sayesinde bundan çok daha fazla şeyi başarabilirsiniz. Örneğin,

Kullanıcıların erişimini engelleyebilirsiniz (IP tabanlı engelleme.)

• HTTP başlıklarını yapılandırabilirsiniz.
• Klasör ve dosyalara erişim izinleri verebilir veya engelleyebilirsiniz.
• Önbelleği yönetmek için cache kontrolü yapabilirsiniz.
• Domain yani alan adı yönlendirmesi yapabilirsiniz.
• Sunucunuzdaki dosyalarınızı gizleyebilirsiniz.
• HTTPS kullanımı için SSL sertifikası kurulumu ve yönlendirmeleri yapabilirsiniz.
• Web güvenliğiniz için dosyalarınızı koruma ve şifreleme gibi önemli işlemleri gerçekleştirebilirsiniz.
• Sunucu verilerinizi sıkıştırabilir ve optimize edebilirsiniz.
• Spam verileri engelleyebilirsiniz.
• 404 başta olmak üzere hata sayfalarını düzenleyebilirsiniz.

.htaccess Dosyası Nasıl Kullanılır?

Yukarıda .htaccess dosyası ile yapabileceklerinizden madde madde bahsettik. Şimdi bu dosyayı nasıl kullanacağınıza dair size daha detaylı bilgi sunmak istiyoruz.

• Temel Yönlendirmeler: .htaccess dosyası ile web sitenizin URL’lerini başka bir URL’ye yönlendirebilir veya URL’lerinizin başına www ekleyebilirsiniz.
• Hata Sayfaları: .htaccess, hata sayfalarını yapılandırmanız konusunda size yardımcı olur. Örneğin, web sitesi ziyaretçileriniz, sitenizde herhangi bir hata sayfasıyla karşılaştığında daha kullanıcı dostu bir hata mesajı görebilir.
• Güvenlik Ayarları: Yukarıda da bahsettiğimiz gibi .htaccess dosyası sayesinde IP tabanlı engelleme yapabilir, kullanıcıların belirli dosya uzantılarına erişimini engelleyebilirsiniz. Böylece web sitenizin güvenliğini bir adım daha ileriye taşıyabilirsiniz.
• Erişim Ayarları: .htaccess dosyası sayesinde site ziyaretçilerinizin belirli bir sayfayı görmesini veya görmemesini sağlayabilirsiniz.
• URL Yeniden Yazma: .htaccess dosyası ile SEO stratejiniz için daha kullanıcı dostu, okuması ve yazması kolay URL’ler elde edebilirsiniz.
• Önbellekleme: .htaccess ile web sitenizin önbelleğini yapılandırabilirsiniz. Günün sonunda da web sayfalarınızın yükleme hızını artırabilir ve daha kullanıcı dostu bir site oluşturabilirsiniz.
• İçerik Sıkıştırma: Tıpkı önbellekleme ile yaptığınız gibi, web sitenizin hızını .htaccess dosyası sayesinde sıkıştırarak artırabilirsiniz.
• HTTP Başlıkları: HTTP başlıklarını özelleştirmek için .htaccess dosyasını kullanabilirsiniz. Günün sonunda da özelleştirilen HTTP başlıkları ile web sayfalarınızın arama motorları tarafından indekslenmesini ve sıralanmasını olumlu yönde etkileyebilirsiniz.

.htaccess Dosyası Nerede Bulunur?

Elbette, bu dosya üzerinde değişiklik yapmak istediğinizde, öncelikle bu dosyayı görüntülemelisiniz. Peki, .htaccess dosyası web sunucunuzun neresinde bulunur?

.htaccess, web sitenizin ana döküman dizininde yer alır. Bu dosyaya ulamak için birkaç kısa adımı izlemeniz yeterli olacaktır.

• Adım 1: Bilgisayarınızdan cPanel kontrol panelinize erişim sağlayın.
• Adım 2: Görüntülemiş olduğunuz kontrol panelinde bulunan, Dosya Yöneticisi simgesine tıklayın.
• Adım 3: .htaccess dosyası gizli bir dosya olduğu için, bu dosyanın görüntülenebilmesi için gizli dosyaları gösterme seçeneğini etkinleştirin.
• Adım 4: Ana dizine gidin ve “Git” butonuna basın.
• Adım 5: Burada yer alan public_html klasörü içerisinde .htaccess dosyasını göreceksiniz.

Birden Fazla .htaccess Dosyasını Kullanma

Zaman zaman sunucunuzda birden fazla .htaccess dosyası oluşturma konusunu düşünebilirsiniz. Peki, neden? Bunun sebebi, sizin web sitenizin farklı bölümlerine -örneğin klasörlerine- özgü çeşitli yapılandırmalar veya yönlendirmeler yapmanızın gerekmesidir. Bu noktada da devreye birden fazla oluşturulan htaccess dosyaları girer. Bu dosyalar sayesinde, her alt dizin veya her bölüm için özel ayarlar sağlayabilir ve sunucunuzu gerektiği kadar kişiselleştirebilirsiniz.

Web sunucunuz için birden fazla .htaccess dosyası oluştururken dikkat etmeniz gereken önemli noktalar bulunmaktadır. İlk olarak, web sunucunuzda her ne kadar istediğiniz kadar .htaccess dosyası oluşturabilseniz bile, bu dosyaların sayısını mümkün olduğunca en aza indirmelisiniz. Bunun temel nedeni, sunucunuzda yer alan fazladan her bir .htaccess dosyası ile arka planda çalışacak olan yükün artmasıdır. Bu yüzden de sunucunuzun performansı ve hızı yavaşlayacaktır. Ayrıca, web sunucunuz, bir dizinde .htaccess bulduğunda, bu dosyanın yanı sıra tüm üst dizinlerde hedef .htaccess dosyasını tarar. Bu yüzden hem sunucunuzun hızı bir kez daha yavaşlar hem de sunucu kaynak kullanımı artar.

.htaccess Dosyası ile HTTPS Yönlendirmesi Nasıl Yapılır?

Cevap vermek istediğimiz bir diğer soru ise “.htaccess dosyası ile HTTPS yönlendirmesi nasıl yapılır?” Bu soruyu, SSL ve 301 yönlendirmesi için iki ayrı başlık altında kısaca incelemek istiyoruz.

.htaccess SSL Yönlendirme

Özellikle son zamanlarda siber güvenlik önlemlerine baktığımızda, SSL sertifikasının önemini çok daha iyi anlayabiliriz. .htaccess dosyası kullanarak basit ama etkili bir şekilde SSL yönlendirmesi yapabilirsiniz. Bu sayede, web sitenizi güvenli bir bağlantı olan HTTPS üzerine yönlendirebilirsiniz. Bu yönlendirmeyle birlikte, site ziyaretçilerinizin verilerini güvenli bir şekilde şifreleyebilir ve sitenizin güvenliğini artırabilirsiniz. htaccess yönlendirmesi ile sitenizin herhangi bir sayfasında yer alan “http://” içeren tüm sayfalar “https://” adresine yönlendirilir. Web siteniz HTTPS üzerinden erişildiğinde ise tarayıcılar tarafından “güvenli” olarak işaretlenir.

.htaccess 301 Yönlendirme

.htaccess dosyası kullanılarak yapılan yönlendirmelerden en yaygın olanı, 301 yönlendirmeleridir. Bu yönlendirme sayesinde, web sitenizin eski ve yeni URL’leri arasında kalıcı bir bağlantı sağlarsınız. Böylece, web sitenizin ziyaretçilerinin, eski URL’lerinizi kullanmaları durumunda otomatik olarak yeni URL’lerinize yönlendirilmesini sağlarsınız ve kullanıcı deneyimini iyileştirirsiniz. Günün sonunda da arama motorlarının da yeni URL’lerinizi indekslemesine ve sıralamasına yardımcı olursunuz. Bu süreçte kullandığınız .htaccess dosyası sayesinde, web sitenizin SEO’sunu koruyabilir ve trafik kaybını önleyebilirsiniz.

Aşağıdaki kodu, .htaccess dosyasına ekleyerek siteniz için 301 yönlendirmesini yapabilirsiniz.

Redirect 301 /eski-sayfa /yeni-sayfa

Örneğin, yukarıdaki kodu kullandığınızda “/eski-sayfa” URL’niz “/yeni-sayfa” URL’sine yönlendirilecektir. Yani, sitenizi ziyaret eden bir kişi “/eski-sayfa” adresini açarsa, tarayıcı otomatik olarak “/yeni-sayfa” adresine yönlendirilir. “301” kodu, bu yönlendirmenin kalıcı olduğunu belirtir ve arama motorlarına eski URL’nin artık kullanılmadığını ve yeni URL’nin geçerli olduğunu bildirir. Yukarıdaki kodu kullanarak birden fazla URL yönlendirmesi yapmak da mümkündür.

.htaccess Dosyası Düzenleme

Genellikle, .htaccess dosyasını düzenlemek için kod yazmaya elverişli programlar kullanmanız önerilir. Bu programlardan en bilinenleri, Notepad++, Sublime Text ve Atom Editor olarak sıralanabilir. Eğer düzenlenecek .htaccess dosyası, bilgisayarınızda bulunuyor ise bu dosyasının ismi nokta ile başladığı için gizli dosya olarak gözükecektir. Sistem ayarlarınızdan gizli dosyaları görebileceğiniz şekilde ayarlayıp seçtiğiniz kod düzenleme programıyla istediğiniz düzenlemeleri yapabilirsiniz. Öte yandan, düzenlenecek .htaccess dosyası internetten erişilebilen veya yayında olan bir web sitesine de ait olabilir. Böyle bir durumda ise FTP yazılımı ile ilgili web sitesine bağlandığınızda hedef .htaccess dosyasına erişebilir ve görüntüleyebilirsiniz. Daha sonra ise gereken düzenlemeleri gerçekleştirebilirsiniz. Popüler olarak kullanılan ve sizin tercih edebileceğiniz FTP yazılımları ise Filezilla, WinsCP ve Cyberduck olarak sıralanabilir.

Elbette, ilgili .htaccess dosyasını özelleştirmeden veya üzerinde değişiklik yapmadan önce birkaç önemli noktaya dikkat etmenizi tavsiye ediyoruz. Her zaman .htaccess dosyasını düzenlemeden önce yedek almalısınız. Bu sayede, düzenleme sonrası karşılaşabileceğiniz herhangi bir hata durumunda orijinal dosyaya sorunsuz bir şekilde geri dönebilirsiniz. Dosya üzerinde hangi işlemi yaparsanız yapın, yaptığınız düzenlemeleri kaydetmeden dosyayı kapatmayın. Aksi takdirde, yaptığınız tüm değişiklikleri kaybedebilirsiniz.

.htaccess dosyasında yapmış olduğunuz değişiklikler, genellikle siz değişiklikleri kaydettikten sonra gözükecektir. Ancak, web sunucunuzun önbellekleme ayarları etkinse, değişikliklerin görünmesi biraz zaman alabilir. Bu yüzden eğer sonuçları hızlı bir şekilde görüntülemek istiyorsanız, web sunucusunu yeniden başlatmanızı tavsiye ediyoruz. Son olarak, yaptığınız değişiklikleri test etmek, en az .htaccess üzerinde değişiklik yapmak kadar önem taşır. Değişikliklerin etkilerini görüntülemek için bir tarayıcıdan web sitenizi ziyaret edin ve her şeyin yolunda olup olmadığını kontrol edin.

.htaccess ile URL Yeniden Yazma

.htaccess dosyası, site URL’lerinizi yeniden yazma veya yeniden yönlendirme amacıyla kullanılan güçlü bir araç olarak da karşımıza çıkmaktadır. Böylece, bu dosya dizini web sitenizin URL yapısını özelleştirmenize ve daha kullanıcı dostu URL’ler oluşturmanıza yardımcı olur. Unutmayın ki kullanıcı dostu URL, SEO uyumlu URL anlamına gelir. Google başta olmak üzere arama motorları, web sayfalarınızın URL’sini anladığında, bunları daha kolay indeksler ve sıralar. Bu nedenle, eğer SEO stratejinizi geliştirmek istiyorsanız URL yapısını değiştirmeye önem vermelisiniz. Elbette, bunu yapmak için çeşitli yollar olsa da bu işlemi .htaccess dosyası kullanarak gerçekleştirmek zamandan tasarruf etmenize yardımcı olur.

Örneğin, htaccess ile site sayfalarınızın karmaşık, yazması ve söylemesi zor olan URL’lerini daha anlaşılır bir yapıya dönüştürebilirsiniz. Küçük bir örnek verelim.

Varsayalım ki bir gezi bloğuna sahipsiniz ve okuyucularınız için kamp eşyalarından gidilecek yerlere kadar çeşitli içerikler üretiyorsunuz. Son yazınız olan “En İyi 5 Kamp Çadırı” adlı bir makale paylaştınız. Siz bu makaleyi yayınladığınız zaman, hedef içerik default olarak bir URL’ye sahip olacaktır.

“https://www.blogisminiz.com/makale.php?kategori=kamp-ve-doga&baslik=en-iyi-5-kamp-cadiri-karsilastirmasi”

Yukarıdaki karmaşık URL’yi hem okuyucularınız hem de arama motorları için basitleştirmek istediğinizde, tek yapmanız gereken ilgili .htaccess dosyasını kullanmaktır. Böylece, hedef içeriğinizi, “/makale/en-iyi-kamp-cadirlari” gibi daha anlaşılır bir yapıya dönüştürebilirsiniz. Bunu yapmak için htaccess dosyasında “mod_rewrite” modülünü etkinleştirip istediğiniz URL yapısını tanımlayabilirsiniz. Ancak, .htaccess dosyasını düzenlerken dikkatli olmalısınız ve her zaman yedekleme yapmalısınız, böylece yanlışlıkla URL’lerinizin yapısını bozma riskini ortadan kaldırırsınız.

.htaccess Dosyası Hakkında Son Görüşümüz

Bugünkü makalede, .htaccess dosyasının ne olduğunu, nasıl kullanıldığını ve neden önemli bir araç olduğundan kısaca bahsetmeye çalıştık. Web sunucunuzda yer alan bu dosya sayesinde web sitenizin davranışını özelleştirebilir, domain yönlendirmeleri yapabilir veya güvenlik önlemlerini artırabilirsiniz. Ayrıca URL veya SSL yönlendirmeleri gibi web sitenizin yapısında düzenlemeler yaparak SEO stratejinizi geliştirebilirsiniz. Örneğin, yukarıda da bahsettiğimiz gibi, karmaşık yapıdaki sayfa URL’lerinizi daha basit ve anlaşılır bir URL yapısına çevirebilirsiniz. Günün sonunda, sahip olduğunuz URL’ler, arama motorları tarafından daha iyi anlaşılabilir ve siteniz SERP sonuçlarında yüksek sıralamalar elde edebilir. .htaccess dosyasının doğru bir şekilde düzenlenmesi ve yapılandırılması, web sitenizin performansını ve işlevselliğini önemli ölçüde artırabilir. Unutmayın ki .htaccess dosyasını düzenlerken dikkatli olmalı ve hatalı yapılandırmalardan kaçınmalısınız. Son sözümüz ise her zaman yedekleme almanız gerektiğidir. Bu sayede, htaccess üzerinde yapmış olduğunuz ancak istenmeyen sonuçlar doğuran değişiklikleri basitçe geri alabilirsiniz.