FTP (File Transfer Protocol) Nedir?

FTP nedir? FTP, web teknolojisinde sıklıkla kullanılan internet protokollerinden biridir. İki bilgisayar arasında dosya transferi işlemlerinin sağlanması için kullanılan FTP açılımı ”File Transfer Protocol”, Türkçe’ye Dosya Transfer Protokolü olarak çevrilmiştir. İnternet protokollerinin çoğu TCP/UDP portuyla çalışırken, FTP’nin birden çok port ile çalışmaktadır. FTP’nin sahip olduğu iki ana port bulunmaktadır. Bu portlar sırasıyla, Command (komut) ve Data (veri) portlarıdır. Command portu, bağlanılmak istenilen sunucu adresi, kullanıcı adı ve şifre gibi bilgilerin transferinde kullanılır. Aktarılmak istenilen diğer bilgiler (dosyalar, fotoğraflar ve benzeri içerikler) data portu üzerinden gönderilmektedir.

FTP Kullanım Amacı Nedir?

Dosya transfer protokolünün kullanılmasındaki en önemli amaç iki bilgisayarın birbiri arasında dosya transfer işlemlerinin gerçekleştirilmesidir. Örneğin; Hosting hesabınızda bulunan sitenize bilgisayarınızda bulunan dosyaları göndermek istediğinizde FTP kullanımı ile kolayca dosya gönderimi yapabilirsiniz. Ayrıca aynı network üzerinde bulunan bilgisayarlar arasında dosya paylaşımı yaparken FTP’yi kullanmanız mümkündür. Dosya transfer protokolünün kullanılması için sunucunun adresine, kullanıcı adı ve şifre bilgisine ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıca eğer farklı networkler üzerindeki bilgisayarlar arasında dosya gönderilmesi yapılacaksa internet bağlantısı şarttır.

FTP Türleri Nelerdir?

FTP yapısal olarak, “aktif” ve “pasif” şeklinde iki ayrı türe ayrılmaktadır. Dosya aktarımında hangi türün kullanılacağına karar vermek FTP istemcisinin işidir.

1- Aktif FTP: Geliştirilme sonrası ilk olarak yayınlanan FTP çeşididir. İstemcinin aktif rolde olduğu sistemlere aktif FTP denilmektedir. Aktif FTP çalışma adımları şöyledir;

• İstemci rolündeki FTP, karşıdaki sunucunun Command 21 nolu Command portundan bağlanır.
• Bağlanılmak istenilen FTP sunucusu (FTP server), istemci bilgisayara kullanıcı adı ve şifre bilgilerini girmesi için karşılama mesajı gönderir.
• İstemci bilgisayarın doğru erişim bilgilerini göndermesi halinde sunucu bilgisayar istemciye FTP komut satırı açar.
• İstemci dosya aktarımını başlatmak isterse, kendi bünyesinde 1024’den büyük bir port açar (örneğin, 1027 numaralı port). Açılan port sunucu tarafına bildirilir.
• Sunucu bilgisayar, istemci tarafından bildirilen port ile bağlantı kurar ve dosya aktarımı başlatılır.
• Dosya aktarım işlemi tamamlandığında sunucu bilgisayara, istemci bilgisayar tarafından onay mesajı yollanır.

2- Pasif FTP: Aktif FTP,nin günümüz teknolojileri ile uyumlu çalışmaması ve bazı teknik sorunlar yüzünden, yazılımcılar pasif FTP adında farklı bir FTP protokolü geliştirmek zorunda kalmıştır. Pasif FTP, aktif FTP’nin aksine Güvenlik duvarı yazılımlarından, firewall cihazlarından ya da antivirüs programlarından etkilenmemektedir. Sunucu bilgisayarın aktif olduğu ve izin verdiği aktarım işlemlerini kabul ettiği, istemcinin pasif olduğu ve sunucunun göndermiş olduğu talimatlara göre veri aktarımı yaptığı teknolojiye pasif FTP teknolojisi denmektedir. Dosya aktarımı için Pasif FTP’nin çalışma adımları şöyledir;

• İstemci rolündeki FTP’nin Command portundan sunucu’nun 21 nolu portuna bağlantı gerçekleştirilir.
• Sunucu bilgisayar, istemci bilgisayardan kullanıcı ad ve şifre gibi bilgileri ister.
• İstemcinin doğru bilgileri girmesi halinde, sunucu tarafından istemciye aktarımın gerçekleştirileceği portun bilgisi gönderilir.
• İstemci sunucunun belirlediği porta bağlanarak dosya aktarım işlemini başlatır.

İşinize Yarayabilecek Bazı FTP Komutları

• Cd: Dosya dizini değiştirmeye yarar. Örneğin Program files/resimler/klasör kısmından resimler kısmına gelmenizi sağlamaktadır.
• Pwd: İşlem yaptığınız ve içinde bulunduğunuz dizinin (klasör) adını verir.
• Ls: Dizin içinde birden fazla dosya varsa, bu dosyaların listelemenmiş halinin gösterilmesini sağlar.
• Get: İstenilen dosyanın kaynaktan alınması için kullanılan komuttur. Mget komutu, bu komutun çoklu dosya alınması için kullanılan halidir.
• Put: Dosya göndermek için kullanılan komuttur. Mput komutu ise birden fazla dosyanın gönderilmesi için kullanılır.
• Delete: İstenilen dosyanın silinmesi için kullanılır.
• Close: FTP ortamını kapatmadan sadece ilgili FTP bağlantısının kapatılması için kullanılır. Kısaca veri akışını durdurur.
• Quit: Hem FTP ortamından çıkmak hem de bağlantıyı kapatmak için kullanılır.

FTP İşlemlerinde Kullanılan Programlar

İki bilgisayar arasındaki dosya paylaşımının gerçekleştirilmesinde veya web sitenize dosya transferi yapmanızda size yardımcı olmak için geliştirilmiş FTP programları bulunmaktadır. Bu FTP programlarından bazıları aşağıdaki gibidir;

CuteFTP: İlk geliştirilen dosya aktarım uygulamaları arasında yer alan CuteFTP güvenli, kolay ve hızlı bir şekilde veri transferi yapmanızı sağlamaktadır. Fakat bu uygulama ile çalışmak için aylık 60 dolar gibi bir ücreti gözden çıkarmanız gerekmekte.

FileZilla: CuteFTP gibi sektörün öncü firmalarından olan FileZilla, neredeyse bütün işletim sistemleriyle uyumlu bir şekilde çalışmaktadır. Rakibinin aksine ücretsiz kullanım imkanı da sunan FileZilla uygulamasına, internet sitesinde bulunan indirme linkiyle sahip olabilir ve kullanmaya başlayabilirsiniz.

SmartFTP: Sunmuş olduğu güvenlik protokolleri ile dosya transfer işlemlerinizi güvenli bir şekilde gerçekleştirmenize imkan sağlayan bu uygulama,  aynı zamanda dosyalarınız üzerinde düzenlemeler yapmanıza da izin vermektedir. SmartFTP’yi kendine ait olan web sitesinden ücretsiz olarak indirebilirsiniz.

CyberduckFTP: MacOS uyumlu bir FTP uygulaması olan Cyberduck’i ücretsiz olarak kullanabilirsiniz. SmartFTP’nin sunmuş olduğu güvenlik ve düzenlemelerinin hemen hemen hepsini bünyesinde barındıran CyberduckFTP’yi kendi sitesinden ya da App Store’dan indirebilirsiniz.

ClassicFTP: Giriş seviyesindeki kullanıcıların da rahatlıkla kullanabilmesi için tasarlanmış kolay arayüzü ile kullanıcılara ücretsiz dosya transferi imkanı sağlamaktadır. Aynı zamanda, uygulama iki taraflı transfer özelliğini de desteklemektedir.

CoreFTP: Bu uygulamayı rakiplerinden ayıran en önemli özellik alt uygulamalar sayesinde iki bilgisayar arasındaki klasörlerin karşılaştırılmasını ve aralarındaki farkların incelenmesine imkan vermesidir. Ayrıca transfer tamamlandığında mailinize bilgi maili atmanın yanında gönderi aşamasında gerçekleşen hataları da mail yoluyla bildirmektedir.